1-Tarafımdan hazırlanmış ve Karadeniz Teknik Üniversitesi yayını olarak 1978 yılında basılmış olan Fotojeoloji ders kitabının kapağı.92 sayfalık metin bölümü içinde 54 şekil bulunmaktadır.  Metin bölümüne, kuşe kağıda basılmış 90 adet siyah-beyaz fotoğraf ile bu fotoğrafların açıklamasından oluşan bölüm eklenmiştir. Bu bölüm de ayrıca  23 adet şekil  içermektedir.

2- Jeoloji öğretiminde görsel araçların yararına inanmış bir kimse olarak fotojeoloji kitabının hazırlanışıyla aynı dönemde, başlangıcı  ABD tarafından 1972 de fırlatılan  LANDSAT 1 (ilk adı EROS) uydusuna dayalı uzaktan algılama konusuyla  ilgili, kitap formatlı ilk Türkçe yayın da tarafımdan hazırlanmış ve Jeoloji Mühendisleri Odası’nın 1 nolu yayını olarak basılmıştır. Aslında  1978 yaz döneminde Hollanda’nın Enschede  kentinde ITC’da (International Training Centre) yaptığım çalışmaların desteği ile geniş bir makale olmasını düşündüğüm bu yayını Oda’nın o zamanki yöneticileri kitap formatında bastırmayı uygun bulmuşlardı.

3- Hawaii Adasında Halemaumau yanardağının pankromatik (normal ışık) fotoğrafı (üstte) ve kızılötesi fotoğrafı (altta). Cisimlerin yaydıkları kızılötesi ışınların şiddeti sıcaklıkları ile doğru orantılı olduğundan, krater ve çevresindeki ince taş kabuk altında hala sıcak olan lav kütleleri açık renkli çıkmıştır. Elektromanyetik spektrumun değişik kısımları kanallara bölünerek her kanalla ayrı ayrı fotoğraf kaydı yapıldığında, bir kanalda gözükmeyen kimi arazi özellikleri başka kanalda gözükmekte, böylece çok kanallı çalışmak fotoğraf yoluyla arazi hakkında edinilecek bilgiyi artırmaktadır. Bu örnekte üsteki fotoğraf arazinin jeo-morfolojik özelliklerini yansıtırken, alttaki de arazinin nerelerinde hala sıcak lavlar olduğunu göstermektedir. Çok kanallılık işlevi uzaktan algılamada özellikle etkin olarak kullanılmaktadır foto USGS, Avery 1969).

4- Siyah-beyaz fotoğraflara göre renkli fotoğraflar, tabii fotoğraf kalitesine de bağlı olarak, fotoğraf yorumunu daha kolay hale getirmekte ve fotoğraftan üretilecek arazi bilgisini artırabilmektedir. Bu renkli hava fotoğrafı ABD’nde ünlü Grand Canyon’dan bir örneği göstermektedir (fireflyforest.net).

5- Karapınar ilçesi 8 km kadar DGD’sunda genç volkanik bölgede Meke Gölü ve çevresi. Bir maar gölü olan Meke Gölünün (1>) ortasında tüf konisi ve tepesinde küçük bir krater (kırmızı ok) görülmektedir. 2 ve 3 ile işaretlenmiş lav çıkışları tabla şekilli olduklarından bazik karakterlidir. 4’teki küçük çukurluk bölgede yaygın olan obruklardan bir örnektir veya gaz patlamasıyla oluşmuş küçük bir maar olabilir (Tatar 1978).

6-Meke gölünün renkli bir eğik hava fotoğrafı (blogcu.com salih yaldiz).

33-  Kuzeybatı Avustralya’da Marble Bar bölgesi. Çıplak bir arazi. Metamorfik kayaçlar içine sokulum yapmış büyük plutonik gövdeler (P) ve bu gövdeler içinde     kırıklar (oklar).        

 34-Gürün (G) İlçesi (Sivas) Çayboyu-Suçatı (S) köyleri arası. Neojen yaşlı konglomera, kumtaşı, marn, ince katmanlı killi kalkerden oluşan yatay tabakalı sedimenter kayaçlar (a) arasına bazaltik-andezitik siler (b) sokulum yapmıştır. Ortada L işaretli magmatitler aynı sedimenter seri içine sokulmuş bir lakolittir. Bunun tepe kısmında aşınma kalıntısı olarak bir miktar tortul kayaç görülmektedir. Suçatı köyü yakınındaki kırmızı ok küçük bir ters fayı göstermektedir (Tatar 1978). Şekil 35'teki yer fotoğrafına da bkz.

35-Şekil 34’te görülen Gürün sillerinden bir yer fotoğrafı . Tortul kayaçlar A, siler B ile işaretlenmiştir (foto Tatar 1987).

36-Wyoming Eyaletinde (ABD) Crook Country bölgesinde lakolitik Little Sundance domu A). Magmanın yükselmesi sırasında yan kayaç (B) katmanlarının yukarı doğru itildiği dom çevresinde açıkça görülmektedir kurak ve çıplak olan arazide dom (çapı yaklaşık 1.8 km) üzerinde doğal bitki anomalisi dom toprağının bol mineralli oluşuna bağlanabilir. Domun tepe kısmındaki açık renkli alanlar aşınmamış sedimenter kalıntılardır (Thornburry 1962).

37-Kanada Yellowknife bölgesinde Staple Gölü çevresi. Kanada Kalkanına ait bu bölgede parametamorfitler (A) içine asit intruzif kayaçlar (B) sokulmuş; bunların da içine sonradan bazik damarlar (oklar) girmiştir. Siyah alanlar göllerdir. Bu fotoğraf Kanada Kalkanının ormansız kesimleri için oldukça tipik bir örnektir. Bu yaşlı, aşınmış ve düzleşmiş kıta çekirdeğinin büyük bir bölümü son buzul devrinde buzullarla örtülüp biraz daha aşınmış; buzulların çekilmesinden sonra genellikle çok sayıdaki faylara da bağlı olan çukurluklarda irili ufaklı binlerce göl meydana gelmiştir (Fotoğraf Badgley 1959’tan).

40-Wyoming Eyaleti (ABD) Riverton kuzeybatısındaki yapısal domlardan biri. Yapısal dom yaklaşık dairesel kesitli kapalı antiklinaller için kullanılan bir kavramdır. Sol taraftaki vadinin (mavi ok) yoğun menderesli bir yatağı görülmektedir. Kırmızı nokta domun merkezini göstermek için işaretlenmiştir (Shelton 1966).

41-Wyoming Eyaletinde (ABD) aşınmış Circle Ridge antiklinali. Farklı dirençli tabakalardan oluşan bu yapının bir kapalı bir antiklinal olduğu açıkça görülmektedir. Tabakalardaki kesiklik ve ötelenmeler kanatlarda küçük fayların bulunduğunu gösterir (kırmızı oklar). Ölçek için tam merkezi kısımdaki binalara dikkat edilebilir (foto PSGS).

42-Orta Utah’ta (ABD) bir dalımlı antiklinal. Farklı tortul kayaçlar renk tonu ve drenaj ağı değişiklikleri ile kendini belli etmektedir. Koyu renkli formasyonun biçimi ok yönünde dalımlı bir antiklinal olduğunu kolayca göstermektedir (Ray 1960).

43-Zara’nın (Sivas) 35 km kadar GGDsunda Eosen yaşlı tortul kayaçlarda (fliş) kıvrımlanma. A- Antiklinal, S- Senklinal (Tatar 1978). Kıvrım geneşliklerinin düşük oluşu (dar kıvrım) yatay basınç gerilmesinin yüksekliğine işaret sayılabilir.

44-Alanya’nın 45 km doğusunda Göksu vadisinde bir bölge. Burada doğal bitki topluluğunun (A ve B)) dağılımı farklı kayaç formasyonlarına işaret etmektedir. Oklarla işaret edilmiş düz çizgi halindeki topoğrafik uçurum (şev) bir kırık belirtisidir (Tatar 1978).

45-Gürün İlçesi (Sivas) 18 km kadar kuzeydoğusunda bir bölge. Karstik yüzey şekilleri de bulunan açık renkli kireçtaşları A ile , Kuaterner yaşlı bazaltik-andezitik volkanik çıkışlar B ile gösterilmiştir. Oklarla gösterilen hat boyunca bir fayın varlığı morfolojik yapıdan anlaşılmaktadır. Bu hat üzerinde sıralanmış doğal su kaynakları da bulunmaktadır. Bölgedeki volkanik çıkışların bir bölümü doğrudan bu faya bağlı olabilir (Tatar 1978).

46-Erzincan batısında Karadağ bölgesi Kuzey Anadolu Fayının 1939 depreminde yırtılmış olan bölümü içinde kalan bir alan. S- Serpentinit, pl- Pliyosen yaşlı tortul kayaçlar. Mavi oklar ana fayı, kırmızı oklar ikincil fayları göstermektedir. Ana fay üzerinde büyükçe bir kaynak ve bunun oluşturduğu mini bir gölcük de işaret edilmiştir. Vadilerin ana fay geçişindeki bükülme biçimleri fayın sağ yönlü olduğunun kanıtıdır. (Tatar 1978b).

47-Kuzey Anadolu Fay Kuşağında Refahiye’nin (Erzincan) 14 km kuzeydoğusunda Mahmer köyü (M) çevresi. Fay kuşağı morfolojik çizgisellik,vadi ötelenmesi gibi özellikler göstermektedir. Fay kuşağı ile kuzeydeki derin vadi arasında köyün de içinde bulunduğu alanda çok sayıda heyelan ve toprak akması bulunmaktadır (mavi oklar). Bunların oluşumunda bölgede meydana gelen depremlerin de etkisi olmuştur. Köy bu kütle hareketlerinin tehdidi altındadır. Esasında ilkel ve zayıf yapılı binalardan oluşan bu köy ve benzer durumda olan diğer köyler çok ağır deprem riski altında bulunmaktadırlar. Türkiye’nin yalnız ketlerde değil bu gibi ağır risk altındaki köylerde de deprem riskini azaltıcı çalışmalar yapması büyük önem taşımaktadır (Tatar 1975 ve 1978b).

48-Bindirme fayı örneği, Erzincan (Tatar 1978b), Sol alttaki açık renkli kayaçlar Miyosen yaşlı denizel sedimentitler, bunun hemen üzerindeki koyu renkli kayaçlar Üst Kretase önce (Paleozoik?) yaşta serpentinitlerdir.      

49-San Andreas Fayının (Kaliforniya) Carrizo Ovasındaki bölümünün eğik hava fotoğrafı. Dünyanın diri, en etken ve yıkıcı depremler üreten büyük doğrultu atımlı. Sağ yönlü faylarından olan San Andreas Fay arazide çoğu kesimde burada görüldüğü gibi tipik bir morfoloji yaratmıştır (en.wikipedia.org).

50-Güney Kaliforniya’da San Andreas Fayının eşlenik kolu olan Garlock Fayının bir bölümü. Sağda Mojave Çölü (A), solda plutonik kayaçlar (B) yeralmaktadır. Fay izi güncel morfolojiyi de kestiğinden yakın zamandaki bir deprem etkisiyle oluşmuş olabilir (Shelton 1966).

51-Yatay duruşlu, masif kumtaşları üzerinde, çoğu birbirini dik kesen kırık izleri. Kırık izleri boyunca topraklaşma, çukurlaşma ve su tutumu daha etkin olduğundan, bu hatlar boyunca doğal bitki anomalileri gelişmiştir (Kronberg 1967).

52-Kanada’da Hudson ve Ungana körfezleri arasında Kanada Kalkanına ait bir bölge. Prekambriyen veya daha eski yaştaki bu kayaçlarda çok sayıda, değişik doğrultularda kırıklar bulunmaktadır. Siyah kısımlar kırıkların etkisiyle oluşmuş çukurluklardaki göllerdir (Canadian National Airphoto Library).

53-Sivas Ulaş İlçesi (Bucağı) 22 km doğusunda Tecer Dağlarının doğu kesimi. Üst Kretase yaşlı Tecer kireçtaşlarını (açık renk tonu) kesen bir fay okla işaret edilmiştir (Tatar 1978).

54-Sivas’ın 30 km kadar güneydoğusunda tortul seri (Eosen flişleri). Tabakalı yapı açık ve koyu renk tonuyla kendini göstermektedir. Flişleri kesen büyük bir kırıklı yapı sarı oklarla işaretlenmiştir (Tatar 1978).

55- Nevada Eyaletinde (ABD) Las Vegas yakınında Rainbow Gardens Dağlarına ait eğik hava fotoğrafı. Fotoğrafta düşey faylardan (mavi oklar) bindirme fayı veya daha büyük olasılıkla açılı uyumsuzluk olarak yorumlanabilecek bir yapı kırmızı okla işaretlenmiştir. Tam ön cephede ince dokulu akarsu ağı burada ince taneli, aşınma direnci düşük tortul kayaçların bulunabileceğini göstermektedir (Thornbury 1962).

56- Güneybatı Utah’ta (ABD) üstü aşınmış Virgin Antiklinalinin eğik hava fotoğrafı. Kanat kısımlarında farklı aşınma direncindeki tabakaların ardalanması görülmektedir. Tabakaların gidişinden antiklinalin bakış yönünde dalımlı olduğu görülmektedir (Shelton 1966).